Barneveld

Een beiaard van 44 klokken

Bij een uitgekiende en doelmatige klokophanging bleek het mogelijk in een ruimte van twee kubieke meter een beiaard van 44 klokken te installeren met een tractuur voor het handspel, een computerspeelwerk en een tractuur voor het trommelspeelwerk Het klokkenframe werd hangend geconstrueerd in vier niveau’s met vier messing balken voor de bevestiging van de gerichte tuimelaars voor het handspel met opgelaste statieven voor de magneethamers en de afvallende hamers voor het trommelspeelwerk. De zes grootste klokken kwamen op het hoogste niveau te hangen.De basisklok van de beiaard zou een g2 worden van 93 kilogram.

De Klokken

In de herfst van 1998 werden de 44 Barneveldse klokken gegoten waarvan veertien stuks met randversiering en gietersopschrift. De omvang van de beiaard werd: g2 t/m d6. Het gewicht van de klokken bedroeg 1040 kg. De klokken werden gestemd in 1/5 komma middentoonstemming, een stemming die Gottfried Silbermann regelmatig toepaste bij nieuwe orgels en clavecimbels.

Klepels en hamers

De klepels en de hamers zijn vervaardigd door smederij Rombout te Buurmalsen geheel naar enkele beproefde17e-eeuwse voorbeelden. De hamerstelen werden uit één stuk gesmeed met bronzen bussen als scharnierpunt. De sierlijke slaglichamen zijn met spieverbindingen bevestigd op de stelen. De hamers zijn zichtbaar voor het publiek aan de buitenkant van de klokken gemonteerd.

Het handspel

Omdat de ruimte in de klavierkamer zeer beperkt is, is er gekozen voor een verkort vieroctaafs klavier (manuaal c onder pedaal c) waarbij de hart op hart maten van de pedalen iets verkleind zijn om ruimte te winnen teneinde de klaviermaten daadwerkelijk te kunnen verkleinen. Ook de zitbank is verkleind. De beiaardier dient het doorgangsluik te sluiten en de zitbank op dit luik te plaatsen om recht voor het klavier te kunnen plaatsnemen. Het gehele klavier is gemaakt van eikenhout benevens de manuaaltoetsen. Er is veel zorg besteed aan het weren van allerlei storende bijgeluiden in het klavier.Verder was de intonatie een zeer belangrijk aandachtspunt. Het handspel is ingericht met gerichte tuimelaars.

Het trommelspeelwerk

De speeltrommel werd omstreeks 1910 vervaardigd door Léon van Rie, ‘Horlogerie Monumentále et Carillons’te Quaregnon-les-Mons in België. De trommel telde 30 maten en 21 banen en is uitgebreid naar 60 maten. De originele schuifnoten waren niet meer beschikbaar. Thans is gebruik gemaakt van een restant antieke vaste noten. De trommel wordt electrisch aangedreven en krijgt elk half uur een signaal via de moederklok van het computerspeelwerk. De verstoken melodieën klinken na de uur- en halfuurslag. De trommel is versteekbaar volgens het verloren tuimelaarprincipe waarbij er 34 hamers beschikbaar zijn voor 20 lichters. 21 klokken zijn voorzien van hamers. Dertien klokken hebben dubbele hamers. Alle 34 afvallende hamers zijn aangesloten volgens het broeksysteem. Vanwege de beperkte ruimte zijn de meeste hamers vier tot vijfmaal gebroekt. Een enkeling heeft zelfs zes broekverbindingen. Ook de doorvoer van de draden door de klavierkamer achter het stokkenklavier is aangelegd met broekverbindingen omdat de sleufopening in het bellenplat zich niet recht boven de sleufopening in de vloer van de klavierkamer bevindt.

Het computerspeelwerk

Er is een Petit & Fritsen computer geplaatst die een pneumatisch speelwerk aanstuurt. Dit speelwerk is gemonteerd op het klavier.

Een volwassen miniatuur

Terugkijkend op dit project kunnen we concluderen dat in een zeer beperkte ruimte de lichtste handbespeelbare beiaard ter wereld is gemaakt, uitgerust met twee automatische speelwerken. Het instrument is zeer compact gebouwd. In een ruimte van een meter in het vierkant, een ruimte waar je net in kan staan, hangen 44 bronzen beiaardklokken met alle toebehoren als klepels, speelhamers, veren, tuimelaars en een wirwar van draden om het mechaniek te verbinden met de klepels en de hamers, alles even functioneel, doelmatig en bedrijfszeker ingericht